Καλλιέργεια και χρήσεις Βασιλικού

Η λέξη βασιλικός προέρχεται από την ελληνική βασιλεύς. 

Οι χριστιανοί τον θεωρούν ευλογημένο φυτό, καθώς η Ιερά Παράδοση αναφέρει ότι η Aγ. Ελένη ανακάλυψε τον Τίμιο Σταυρό από το άρωμα του βασιλικού που φύτρωσε στο μέρος που ήταν θαμμένος, γι’ αυτό ονομάζεται και σταυρολούλουδο.

Ο βασιλικός είναι πραγματικά ένα απίστευτο βότανο. Το απολαμβάνουμε για την πλούσια και πικάντικη, ελαφρώς πιπεράτη γεύση του με ένα ίχνος της μέντας και γαρίφαλου. Ο βασιλικός είναι ένα ετήσιο βότανο που ανήκει στην οικογένεια της μέντας, Lamiaceae (Labiatae) και όπως και άλλα σε αυτή την οικογένεια, ο βασιλικός μπορεί να προσδιοριστεί από τους πλατιούς, τριχωτούς μίσχους. Υπάρχουν πάνω από 40 γνωστές ποικιλίες του βασιλικού εκ των οποίων Ocimum basilicum ή Sweet Basil είναι η πιο γνωστές οι οποίες και καλλιεργούνται. Το άρωμα του απελευθερώνετε με το απαλό τρίψιμο των φύλλον του. Υπάρχουν ποικιλίες που μπορεί να φτάσουν 2 1/2 πόδια ύψος . Οι αποχρώσεις στο φύλλωμα κυμαίνονται από ανοιχτό έως βαθύ πράσινο, μοβ και έντονο μοβ ακόμη και κίτρινο φύλλωμα. Η υφή ποικίλλει από μεταξένια και λαμπερή μέχρι θαμπή και τσαλακωμένη. Τα λουλούδια είναι διαταγμένα σε χαλαρούς σπονδύλους και σχηματίζουν μασχαλιαίους στάχεις, χρώματος άσπρου, κόκκινου ή ιώδους, ανάλογα με την ποικιλία, είναι αρωματικά, πλούσια σε νέκταρ και προσελκύουν τις μέλισσες. Ο βασιλικός κατάγεται από τις τροπικές περιοχές της Ασίας και έχουν καλλιεργηθεί εκεί για περισσότερα από 5.000 χρόνια.

Καλλιέργεια

Ευδοκιμεί σε χωράφια μέσης σύστασης, πλούσια, σε ότι αφορά το κάλιο ποτιστικά με καλή αποστράγγιση. Ο βασιλικός είναι φυτό με μεγάλη βλαστητική ανάπτυξη γι αυτό έχει συνέχεια ανάγκη από λιπαντικά (κομπόστα) στοιχεία και υγρασία στο έδαφος. Ο βασιλικός θέλει πολύ ήλιο, για να αποκτήσει το γνωστό, χαρακτηριστικό του άρωμα (όσο περισσότερος ήλιος, τόσο πιο έντονο είναι το άρωμα). Συλλέγεται λίγο πριν την ανθοφορία ή ξεραίνεται ολόκληρο σε μέρος δροσερό και αεριζόμενο. 

Αν θα χρησιμοποιηθούν τα φύλλα τους σαν καρύκευμα, θα πρέπει να κόβονται λίγα φύλλα κάθε φορά, τα φυτά να κορυφολογούνται ώστε να αναπτύσσονται νέοι πλευρικοί βλαστοί και οι ανθοταξίες να κόβονται μόλις σχηματίζονται, για να παραταθεί η ζωή του φυτού. Με τον τρόπο αυτό τα φυτά μπορούν να αντέξουν μέχρι τα πρώτα κρύα του χειμώνα. Η καλλιέργεια βασιλικού είναι σχετικά εύκολη. 

Ο πολλαπλασιασμός του βασιλικού γίνεται με σπόρους, από τον Φεβρουάριο- Μάρτιο μέχρι την αρχή του καλοκαιριού, ανάλογα με το κλίμα της περιοχής όπου σπέρνεται. Η θερμοκρασία δεν πρέπει να είναι χαμηλότερη από τους 10-12 °C. Επίσης ο πολλαπλασιασμός μπορεί να γίνει και με παραφυάδες (τμήματα βλαστών 10 εκατοστών περίπου). Τα νεαρά φυτά φυτεύονται σε γραμμές που απέχουν 30 cm και έχουν απόσταση επί των γραμμών 25-30 cm. Όταν καλλιεργείται για το αιθέριο έλαιο τότε συγκομίζεται σε πλήρη άνθιση. Η συγκομιδή αυτή γίνεται με δύο τρόπους: Tα φυτά είτε κόβονται ολόκληρα σε ύψος 10-15 εκ. περίπου, ή συλλέγονται μόνον οι ταξιανθίες. Ο βασιλικός έχει μεγάλη και γρήγορη αναβλαστική ικανότητα. Στον πρώτο τρόπο, όπου συγκομίζονται ολόκληρα τα φυτά, γίνονται μέχρι 3 συγκομιδές, ενώ στο δεύτερο, που συλλέγονται μόνο ταξιανθίες, μέχρι 6. Στο δεύτερο τρόπο επιτυγχάνεται περισσότερη ποσότητα αιθέριου ελαίου, απαιτούνται όμως και περισσότερα ημερομίσθια συλλογής. To αιθέριο έλαιο του βασιλικού εξάγεται από ολόκληρο το φυτό, είναι σχεδόν διαφανές και έχει μυρωδιά που είναι γλυκιά και πικάντικη. 

Επηρεάζει σχεδόν όλα τα συστήματα του οργανισμού μας. Τονώνει το νευρικό σύστημα, καταπολεμά το στρες, το άγχος, την πνευματική κόπωση και βοηθά στην συγκέντρωση. Επιπλέον ανακουφίζει από τον βήχα, τη γρίπη και το κρύωμα, την κατάθλιψη και την ατονία και καταπραΰνει τα τσιμπήματα από τα έντομα και τα φίδια.

Χρήσεις

• Είναι ένα από τα παλαιότερα βότανα στον κόσμο

• Χρησιμοποιείται στο μαγείρεμα

• Έχει χρησιμοποιηθεί στην ιατρική

• Απωθεί τα κουνούπια (δηλαδή είναι δηλητηριώδη για τα κουνούπια)

• Χρησιμοποιείται σε θρησκευτικές τελετές.

Η ποικιλία του πλατύφυλλου βασιλικού (sweet basil) αναφέρεται μαζί με άλλα αρωματικά φυτά, μαϊντανό, άνηθο κ.ά., ως λαχανικό λόγω της ευρείας χρήσης του σε όλες τις κουζίνες του κόσμου και ιδίως την Ιταλική (σάλτσα pesto), ως αρτυματικό-λαχανικό φυτό, σε μορφή χλωρής ή ξηρής δρόγης. Το αιθέριο έλαιο των διαφόρων ποικιλιών βασιλικού χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, αρωματοθεραπεία και ως απωθητικό εντόμων. Βρίσκει επίσης πολλές χρήσεις ως φαρμακευτικό φυτό στην παραδοσιακή ιατρική (πονοκεφάλους, διάρροιες, βήχα, δυσλειτουργία νεφρών κ.λπ.), ενώ αναφέρεται ότι έχει και καρδιοτονωτική δράση. Πολλές ποικιλίες, ιδίως ο λεπτόφυλλος (Greek basil), χρησιμοποιούνται ως καλλωπιστικά φυτά.

Ιδιότητες: Αεραγωγό, Ανακουφιστικό, Αντιεμετικό, Αντικαταθλιπτικό, Αντιπυρετικό, Αντισηπτικό, Αντισπασμωδικό, Αποχρεμπτικό, Αφροδισιακό, Γαλακταγωγό, Διουρητικό, Εμμηναγωγό, Εντομοαπωθητικό, Θερμαντικό, Καταπραϋντικό, Νευροτονωτικό, Σπασμολυτικό, Στομαχικό, Τονωτικό, Χωνευτικό.

Προφυλάξεις: Να μην χρησιμοποιείται το αιθέριο έλαιο κατά την εγκυμοσύνη.

Η Βιολογική Καλλιέργεια είναι μια μέθοδος καλλιέργειας η οποία ελαχιστοποιεί ή αποφεύγει πλήρως τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων και ζιζανιοκτόνων, ρυθμιστών ανάπτυξης των φυτών, ορμονών καθώς και πρόσθετων ουσιών στις ζωοτροφές